مراسم خنچه برون چیست و چگونه برگزار می‌شود؟

مراسم خنچه برون چیست؟ استان یزد یکی از سرزمین‌های تاریخی و کهن است که در برخی از مکان‌های آثار جغرافیای را دارد یزد یکی از نخستین شهر خشت جام جهان شهره دارد. نخستین شمار از شهرهای آن، مانند میبد را به سلیمان پیامبر، یزد را به ضحاک و اسکندر مقدونی و ابرکوه را به ابراهیم پیامبر نسبت داده‌اند. استان یزد در بخش مرکزی فلات ایران در کناره‌ی کویر نمک و در مرکز ایران قرارگرفته است.

در این استان نیز مانند سایر استان‌های کشورمان ازدواج دارا‌ی آداب‌ورسوم خاص خود هست. پس از خواستگاری‌ که اصطلاحاً خواستگارگذارون گفته می شودکه بعد از موافقت و تعیین مهر، مراسم بله برون و انجام سایر مراسم زمان تشریفات عقد محضری وعروسی که معمولاً در یک روز صورت می‌گیرد، نیز مانند سایر موارد معلوم می‌گردد. یک روز قبل از مراسم عقدوعروسی، مراسمی به نام خنچه برون اجرا شود.

برگذاری مراسم خنچه برون در یزد

این مراسم در کل استان و شهرستان یزد با اختلاف کمی برگزار می‌گردد. در این روز هر یک از خانواده‌های عروس و داماد اقوام و بستگان خود را به شام دعوت کرده و پس از صرف شام آماده برگزاری این مراسم می‌شوند. مراسم از منزل داماد شروع می‌گردد بدین‌صورت که بعد از مشخص شدن زمان عقد، هفت، نه یازده تعداد سینی‌ها حتماً باید فرد باشد.

عدد مجمعه همان سینی بزرگ مسی تهیه می‌شود و روی کف هریک از آن‌ها پارچه ترمه‌ای پارچه ترمه به پارچه ظریف و لطیفی اطلاق می‌شود که از دو سری نخ تاروپود که با دست بافته‌شده باشد به‌نحوی‌که پود در پشت پارچه به‌صورت آزاد و تراکم پودی آن زیاد باشد، جنس آن از کرک و پشم یا ابریشم با طرح‌های اصیل سنتی ایران است. انداخته و در کناره‌های آن با گل‌ و برگ و یا گلبرگ و نقل رنگ‌ تزیین می‌گردد تا یک مجله شیک برای عروس و داماد آماده شود . در این مقاله از سالن عقد نقره با ما باشید تا شما را بیشتر بااین مراسم آشنا کنیم.

برگذاری مراسم خنچه برون در استان یزد

استان یزد از سرز‌مین‌های کهن و تاریخی ایران‌زمین است و در برخی آثار تاریخی و جغرافیایی، بنای نخستین شماری از شهرهای آن، مانند میبد را به سلیمان پیامبر، یزد را به ضحاک و اسکندر مقدونی و ابرکوه را به ابراهیم پیامبر نسبت داده‌اند.

استان یزد در بخش مرکزی فلات ایران در کناره‌ی کویر نمک و در مرکز ایران قرار گرفته‌است.

در این استان نیز مانند سایر استان‌های کشورمان ازدواج دارا‌ی آداب و رسوم خاص خود می‌باشد. پس از خواستگاری‌ که اصطلاحا “خواستگارگذارون” گویند و بعد از موافقت و تعیین مهر، مراسم و دفتر بله‌برون و انجام سایر مراسم زمان عقدوعروسی، که معمولا در یک روز انجام می‌گیرد، نیز مانند سایر موارد مشخص می‌گردد.

یک روز قبل از تشریفات مراسم عقد و عروسی، مراسمی به نام خنچه‌برون اجرا می‌گردد. این مراسم در کل استان و شهرستان یزد با اختلاف کمی برگزار می‌گردد. در این روز هر یک از طرفین اقوام و بستگان خود را به شام دعوت نموده و پس از صرف شام آماده برگذار‌ی این مراسم می‌گردند. مراسم از منزل داماد آغاز می‌گردد بدین صورت که، بعد از مشخص شدن زمان عقد، هفت، نه، یازده ( تعداد سینی‌ها حتما باید فرد باشد ) عدد مجمعه ( سینی بزرگ مسی ) تهیه گردیده و روی کف هریک از آن‌ها پارچه

ترمه‌ای( پارچه ترمه به پارچه ظریف و لطیفی اطلاق می‌شود که از دو سری نخ تار و پود که با دست بافته شده باشد به نحوی که پود در پشت پارچه به صورت آزاد و تراکم پودی آن زیاد باشد، جنس آن از کرک و پشم یا ابریشم با طرح‌های اصیل سنتی ایران است ) انداخته و در کناره‌های آن با گل‌و‌برگ و یا گلبرگ و نقل رنگ‌ تزیین می‌گردد  .

چگونگی مراسم خنچه برون

مراسم خنچه برون یزد، مراسم ازدواج است. پس از خواستگاری‌ که اصطلاحاً  میگویند و بعد از موافقت و تعیین مهر، مراسم بله برون و انجام سایر مراسم زمان عقدوعروسی که معمولاً در یک روز انجام می‌شود، نیز مانند سایر موارد مشخص می‌شود در شب قبل از عقدوعروسی خانواده داماد در مجمعه‌هایی سینی بزرگ مسی هدایا و لوازمی را که برای عروس و داماد خریداری کرده‌اند قرار می‌دهند و به مهمانان نشان می‌دهند.

تعداد مجموعه‌ها باید فرد باشد. مثلاً هفت، نه و یازده مجمعه باشد. روی مجمعه و زیر آن هدایا، ترمه‌ای که در حاشیه آن گلبرگ و نقل تزیین‌شده می‌کشند. درون مجمعه اول قرآن قرار داده می‎شود و به‌وسیله بزرگ خانواده که ترجیحاً سید باشد حمل خواهد شد. درون مجمعه‌های بعدی لوازم و هدایا قرار داده می‎شود و به‌وسیله توری پوشانده شده. علاوه هدایا و لوازمی که برای عروس خریداری‌شده، اقلامی همانند دارچین، زنجبیل، زیره و… نیز قرار داده می‌شود طبق رسوم این استان انجام می‌شود.

درگذشته روی لوازم داخل سینی که برای عروس خریداری‌شده، تور می‌کشیدند و سینی‌ها به همان شكل به مهمان‌ها نشان داده می‌شود، اما امروزه لوازمی که برای عروس و داماد خریداری می‌شود آن‌ها را كادو می‌کنند.

درون سینی‌ها، خریدهای عروسی را که برای عروس تهیه گردیده‌اند، قرار می‌دهند. علاوه بر این خریدها، سایر لوازمی که به‌صورت خنچه به منزل عروس برده می‌شوند، عبارت‌اند از:

وسایل سفره عقد خانگی که شامل: هل، دارچین، زنجبیل، فلفل و زیره که به‌صورت آسیاب نشده بودند به نشانه گرمی و قند به‌عنوان شیرینی زندگی در سینی عروس قرار می‌دهند. در قدیم روشور و صابون برای بهداشت و پاکیزگی و قند برای شیرینی زندگی  نیز گذاشته می‌شد و در پاره‌ای نقاط اسپند و خرما نیز برده می‌شود که در هر منطقه باهم فرق دارند.

در سایر سینی‌ها، آینه و شمعدان، لباس عروس، کیف‌ و کفش و زیورآلات عروس و سایر وسایل خریداری‌شده به ترتیب اهمیت هرکدام داخل مجمعه یا سینی توسط افراد خانواده داماد و همراهان داماد حمل می‌شود؛ و در پشت این افراد، سایر افراد و میهمانان دعوت‌شده با عربانه (دایره) و کشیدن کل ‌هلهله و شادی، ایشان را همراهی می‌کنند.

در این شهرستان اگر فاصله میان خانه پدر داماد و پدر عروس کم باشد این مراسم از منزل داماد پیاده به‌طرف منزل عروس صورت می‌گیرد. در زمان حال اگر فاصله میان دو منزل زیاد باشد مسافتی را با وسیله نقلیه و از سر کوچه منزل عروس، پیاده و با زدن دایره و هلهله و شادی به سمت خانه عروس حرکت می‌نمایند تا وارد منزل پدر عروس شوند.

چگونه برگزار مراسم خنچه برون منزل پدر عروس

در جلوی منزل عروس، پدر عروس، با قربانی کردن گوسفند به استقبال از میهمانان رفته و با دادن هدیه کوچکی مانند قرآن و یا مبلغی پول به افرادی که سینی‌ها را حمل می‌کنند و یا بعد از مراسم کادوهای از جنس پارچه به آن‌ها کادو می‌دهند و ایشان را به داخل منزل و به زمین گذاشتن سینی‌ها دعوت می‌کند و به ایشان خیرمقدم می‌گویند. در شهرستان بافق، خانواده داماد، برنج، گوشت و یا گوسفندی جهت قربانی در عروسی با خود به منزل پدر عروس می‌برند و به خانواده عروس تحویل می‌دهند.

پس‌ازآن میهمانان به جشن و سرور و رقص و پای‌کوبی می‌پردازند. در زمان حال، به همراه سایر سینی‌ها، مجمعه های حاوی شیرینی هست را که به همراه میوه از میهمانان دو طرف پذیرایی می‌شود. پس از جشن مجمعه‌ها جلوی تک‌تک میهمانان چرخانده شده و وسایل داخل آن را به همه نشان داده می‌شود چه وسیله‌های برای عروس و داماد تهیه کردن.

پس‌ازاینکه خنچه‌های داماد به نمایش گذاشته شد، در همان منزل عروس خانواده عروس خنچه‌هایی را که از قبل آماده نموده و شامل خریدهای عروس برای داماد تهیه‌کرده است با زدن عربانه و با کشیدن کل‌وهلهله و شادی در حضور میهمانان چرخانده و به نمایش می‌گذارند و به مهمانانشان داده می‌شود.

در میان مجمعه‌های داماد، سینی‌ای حاوی مقداری حنا حمل می‌شود که تقدیم به عروس می‌گردد.  در قدیم اعتقاد بر این بوده که حنا هدیه حضرت فاطمه بوده و مقدس است و برای عروس خوش‌یمن است و لذا حنای خشک در ظرفی تقدیم می‌گردیده ولی در زمان حال حنا را از قبل خیسانده و گاهی به‌صورت اشکال زیبایی و شیک نیز درآورده و به‌صورت زیبایی تزیین می‌کنند.

بعد از نمایش خنچه‌ها مقداری حنا را روی برگ گل و یا سکه قرار داده و بر روی دست عروس و داماد می‌گذارند و پس از چند دقیقه شسته می‌شود و رنگ باقی‌مانده از حنا در د ستانشان باقی می‌ماند. در بسیاری از مناطق ایران به مراسم خنچه برون حنابندان می‌گویند؛ که ازنظر اینکه در شب قبل از عروسی این مراسم انجام می‌گیرد و از منزل داماد آغاز می‌شود و در آن مراسم حنا گذاشتن برا‌ی عروس و داماد اقدام می‌گردد که شباهتی به این مراسم دارد، ولی درمجموع بسیار باهم متفاوت می‌باشند در بعضی از شهرها در مراسم حنابندان عروس و داماد با گل برگ یا سکه حنا به دستان مهمانان می‌گذارند.

در قدیم در صبح روز خنچه برون، جهیزیه عروس توسط خانواده‌اش به منزل داماد برده و چیده می‌شود. ولی در زمان حال این امر معمولاً یک هفته قبل از روز عروسی انجام می‌شود که عروس و داماد منزلی برای خود تهیه می‌کنند که جهیزیه عروس در آن چیده می‌شود که با تزیین و شیک چیدمان و انجام می‌دهند. مدعوین برا‌ی بردن جهیزیه عروس، در انتها معمولاً هدیه کوچکی از پدر عروس دریافت می‌نمایند.

این مراسم معمولاً تا پاسی از شب ادامه دارد و این ضیافت با سرور، شادی و پای‌کوبی نیز همراه‌ است. پس از پذیرایی و پایان مراسم، خانواده داماد بازمی‌گردد به منزل خودشان تا خود را برای مراسم فردا که روز عروسی است، آماده نمایند.

در شهرستان اردکان، مراسم خنچه برون را، سینی بردن گویند. شب بعد از مهر بران سینی می‌برند و معمولاً هفت هشت سینی بزرگ تهیه می‌کنند و در هرکدام از آن سینی‌ها چیزی می‌گذارند، درحالی‌که پیشاپیش سینی‌ها، آینه و قرآن حمل شده است، آن‌ها را به خانه عروس می‌برند در این شهرستان رایج است که آینه را یک جوان دل‌شاد و بانشاط یا کس‌ که تازه‌داماد شده و مسرور است، پیشاپیش سینی‌ها تحویل خانواده عروس می‌دهد.

سینی را حتماً شب می‌بردند و عقد و ازدواج نیز در شب انجام می‌شود. معمولاً درون سینی‌ها این چیزها را می‌گذارند:

دو یا سه سینی برای کله‌قند در هر سینی پنج یا شش کله‌قند می‌گذارند. دو یا سه سینی برای حلویات شامل: پشمک، باقلوا، قطاب، نیم شکری (نوعی لوزاست). یک سینی پر از نان و پنیر و سبزی، یک سینی شامل بشقاب‌های تخم‌مرغ، بادام، گردو و دو کله‌قند کوچک برای سائیدن روی سر عروس است.

سینی برها، در اوایل شب درحالی‌که چند چراغ‌توری پیشاپیش آن‌ها برده می‌شود، از خانه داماد به‌طرف خانه عروس راه می‌افتند و چون به خانه عروس رسیدند، سینی‌ها را در اتاقی که قبلاً آماده‌شده می‌گذارند و در اتاق دیگر با چای، شیرینی و شربت از سینی برها پذیرایی می‌شود.

سپس به هرکدام به‌طور نقدی انعام می‌دهند یا اینکه بعد از انجام عقد و ازدواج و اجزا سفره عقد، خانواده عروس برای هرکدام خلعتی می‌فرستد که شامل یکدست لباس است؛ که به‌عنوان هدیه به آن‌ها تحویل داده می‌شود.

ضمناً این مراسم، تنها برای مراسم عروسی اجرا نمی‌گردد، بلکه در مقیاس خیلی کوچک‌تر در ایامی مانند شب‌ یلدا و عید نوروز توسط خانواده داماد برای نوعروس انجام می‌شود. بدین‌صورت: در مجمعه های میوه و شیرینی و آجیل چیده و هدایایی که می‌تواند قطعه‌ای طلا و یا پارچه و … باشد، بر روی سر حمل کرده و به منزل عروس برده و در آنجا با همان خوراکی‌ها و غذاهای رنگین از خانواده داماد پذیرایی می‌شود.

این مراسم معمولاً، از منزل داماد آغاز و به منزل پدر عروس برده شده. مسیر کوتاهی از کوچه یا خیابان نزدیک به منزل عروس را نیز شامل می‌گردد و مراسم در منزل پدر عروس  انجام می‌گیرد .

سینی های مختلف برای خنچه برون

درون اولین سینی، کتاب مقدس قرآن مجید گذاشته می‌شود که بایستی توسط مردی که بزرگ خانواده است و ترجیحا سید باشد، به منزل پدر عروس حمل می‌گردد. در شکل سنتی این مراسم، روی لوازمی که بایستی به منزل پدر عروس حمل گردد، توری کشیده می‌شود و سینی‌ها به همان شکل به مدعوین نشان داده می‌شود، ولی در زمان حال بیشتر لوازم را کادو می‌نمایند.

درون سینی‌ها، علاوه بر لوازمی که در روز خرید عروسی برای عروس تهیه گردیده ، مجمعه‌ای شامل: وسایل پا‌ی سفره عقد شامل: هل ، زنجفیل، دارچین، زیره، فلفل، ( لازم به ذکر است این مواد بایستی به صورت درسته و یا آسیاب نشده  باشد) به نشانه گرمی زندگی، برده می‌شود. در قدیم روشور و صابون برای بهداشت و پاکیزگی و قند برای شیرینی زندگی  نیز گذاشته می‌شد و در پاره‌ای نقاط اسپند و خرما نیز برده می‌شود.

در سایر سینی‌ها، آینه و شمعدان، لباس عروس، کیف‌وکفش و زیورآلات عروس و سایر وسایل خریداری شده به ترتیب اهمیت هرکدام داخل مجمعه یا سینی توسط افراد خانواده داماد و مدعوین حمل می‌گردید. و در پشت این افراد، سایر افراد و میهمانان دعوت شده با عربانه ( دایره ) و کشیدن کل‌وهلهله و شادی، ایشان را همراهی می‌نمایند.

در این شهرستان اگر فاصله میان خانه پدر داماد و پدر عروس کم باشد این مراسم از منزل داماد پیاده به طرف منزل عروس انجام می‌گردد. در زمان حال اگر فاصله میان دو منزل زیاد باشد مسافتی را با وسیله نقلیه و از سر کوچه منزل عروس، پیاده و با زدن دایره و هلهله و شادی به سمت خانه عروس حرکت می‌نمایند.

حرف آخر…

رسم و رسوم چیز دست و پاگیری است؛ اما گاهی وقت‌ها هم نمی‌شود از کنارش به‌سادگی گذشت هر خانواده‌ای برای خودش آداب‌ورسومی دارد که شما مجبورید آن‌ها را رعایت کنید تا به مشکلی یا اختلافی برنخورید. پس لابه‌لای حرف‌های بله برون درباره رسومات هم حرف بزنید و سعی کنید که ساده برگزار کردن این نوع مراسم‌ها دقت کنید خیلی از خانواده‌ها دوست دارند ایده برای برگذاری مراسم نامزدی، محضر عقد کرج وعروسی بلافاصله بعد از بله‌بران برگزار شود؛

اما بعضی‌ها طرفدار یک دوره نامزدی نسبتاً طولانی هستند؛ که این موضوع به خود خانواده‌ها و شرایط آن‌ها بستگی دارد این فقط یک نمونه بود درباره همه جریاناتی که از این به بعد پیش رودارید این اتفاقات ممکن است بیفتد پس تا می‌توانید از رسم و رسومات بپرسید تا بتوانید به‌طور کامل و به بهترین شکل برگزار کنید. برای تمام زوج‌ها آرزوی خوشبختی راداریم.